ฟิล์มนัวร์ เสนห์ของภาพยนตร์ที่คุณจะหาไม่ได้ในปัจจุบัน

หลาย ๆ ท่านอาจจะเคยได้ยิน หรือรู้จักกับ ฟิล์มนัวร์ กันมาบ้างแล้ว ซึ่ง film noir จะเป็นหนึ่งในตระกูลของภาพยนตร์ ที่ใช้เป็นชื่อเรียกประเภทของภาพยนตร์ประเภทหนึ่ง ซึ่งถ้าหากคุณเคยลองสังเกตจะเห็นได้ว่า Film แปลว่าภาพยนตร์ และคำว่า Noir จะเป็นภาษาฝรั่งเศสที่หมายถึงมืดหรือดำ ถ้าจะให้แปลตรงตัวจะหมายถึง Dark Film หรือ Black Film นั่นเอง หรือถ้าจะให้แปลเป็นภาษาไทยส่วนใหญ่แล้วจะเรียกกันว่า ภาพยนตร์มือ

สำหรับฟิล์มนัวนี้จะเป็นการนำเสนอเรื่องราวของตัวละครในเชิงที่ติดลบหรือฉายด้านมืดของชีวิต รวมไปถึงความชั่วร้ายของตัวละคร อย่างเช่น ความเกี่ยวข้องในด้านของการฆาตกรรม การทรยศหักหลัง การกระทำที่ชั่วร้ายต่าง ๆ ที่ก่อให้เกิดผลประโยชน์กับตัวเอง เป็นต้น โดยการนำเสนอนั้นจะต้องมีความสัมพันธ์กับวิธีการนำเสนอทางกายภาพหรือสิ่งที่คนดีต้องเห็น และจะต้องเน้นในฉากกลางคืนเป็นหลัก

องค์ประกอบและลักษณะเด่น ๆ ของฟิล์มนัวร์มีอะไรบ้าง

ต้องบอกก่อนเลยว่า  film noir movies  เกิดขึ้นหลังจากหลายภาพยนตร์ที่ได้สร้างจาก ฟิล์มนัวร์ ได้รับความนิยมขึ้นมา ดังนั้นจึงไม่มีข้อตกลงใด ๆ และไม่มีคำจำกัดความของภาพยนตร์นัวน์ แต่อย่างไรก็ตามภาพยนตร์นัวร์หรือ film noir จะมีองค์ประกอบหลัก ๆ ที่สามารถพบได้ดังต่อไปนี้

• ตัวละคร สำหรับ film noir movies ตัวเอกของภาพยนตร์ที่เป็นมาตรฐานนัวร์ คือ เป็นนักสืบซึ่งจะเป็นบุคคลที่มักมีเฉดสีเทา เช่น ความมืดมิดในอดีต รวมทั้งตัวละครผู้หญิงที่มีความภักดีที่น่าสงสัย โดยส่วนใหญ่แล้วภาพ ฟิล์มนัวร์ มักจะเต็มไปด้วยตัวละครที่มีอยู่ในเขตอำนาจของสังคม อย่างเช่น นักเลง นักพนัน นักมวย รวมทั้งนักแสดงไนท์คลับด้วยเช่นกัน
• สถานที่ตั้ง ส่วนใหญ่แล้วภาพยนตร์นัวร์ที่ได้รับความนิยมมักจะถูกเซ็ตฉากที่นิวยอร์ก หรือเมืองลอสแอนเจลิส ด้วยความที่เมืองเหล่านี้จะมีพื้นผิวที่ดูสวยงาม ภาพยนตร์หลาย ๆ เรื่องที่ถ่ายทำในสถานที่นี้ โดยภาพยนตร์นัวร์ที่ถ่ายทำหลาย ๆ เรื่องในสถานที่เหล่านี้มักจะได้ใช้ประโยชน์จากการถ่ายทำที่ตั้งจริงมากกว่าการใช้ประโยชน์จากการถ่ายทำในสตูดิโอ
• โคมไฟ โดยปกติแล้วการถ่ายทำภาพยนตร์นัวร์เพื่อให้ครอบคลุมกับงบประมาณที่มี ฟิล์มนัวร์ จะมีแนวโน้มที่จะใช้แสงสว่างจากเงาที่ค่อนข้างหนักหน่วงเลยทีเดียว ภาพของอักขระที่ได้รับการบดบังด้วยแชโดว์เป็นเรื่องปกติ โดยเฉพาะในพื้นที่ที่มีแสงน้อย จะใช้เทคนิคในการสร้างเงาเข้ามาเกี่ยวข้องด้วยเช่นกัน
• คำบรรยาย ด้วยความที่ film noir movies ต้องการสะท้อนให้เห็นถึงทัศนคติต่าง ๆ และภาพยนตร์นัวร์หลาย ๆ เรื่องจะมีลักษณะที่เหยียดหยามหรือมีหัวข้อที่ร้ายแรง เพื่อเป็นตัวชูโรงในสถานการณ์นั้น ๆ ในส่วนของอุปกรณ์ในการเล่าเรื่องที่มักจะได้รับความนิยมใช้ในภาพยนตร์คือ เรื่องการย้อนหลังและหลักเสียงพากย์เพื่อที่จะเล่าเรื่องราวต่าง ๆ

ซึ่งสำหรับจุดเด่นของภาพยนตร์ฟิล์มนัวร์นั้น จะเป็นเรื่องของการเล่าเรื่องราวต่าง ๆ ที่ส่วนใหญ่มักจะเล่าเรื่องราวผ่านตัวละครผู้หญิงที่มีความชั่วร้ายอยู่ในตัว และมักจะใช้เสน่ห์หาของตนเองเพื่อเป็นการยั่วยวน และเป็นตัวชักนำให้ตัวละครผู้ชายมาหลงเสน่ห์ของตนเอง เพื่อใช้ให้เกิดประโยชน์ส่วนตน หรือให้ได้ในสิ่งที่ตนเองต้องการ เป็นต้น

ภาพยนตร์ ฟิล์มนัวร์ ที่ได้รับความนิยม

1. กลิ่นหอมแห่งความสำเร็จ (1957) 

สำหรับเรื่องนี้จะเป็นเรื่องของผู้อำนวยการ Alexander Mackendrick’s ผู้ที่ถูกแบล็กเมลเบิร์ตจากคอลัมนิสต์หนังสือพิมพ์ชื่อดังอย่าง Burt Lancaster เข้ามาจัดฉากในดนตรีแจ็ส เพื่อที่จะครอบครองยาเสพติด ในส่วนของเนื้อเรื่องนี้จะเป็นการเล่าเรื่องเกี่ยวกับการโต้เถียงกับ Falco ซึ่งเป็นผู้ที่มีอิทธิพลของคอลัมนิสในขณะที่เขากำลังพยายามที่จะรักษาชื่อเสียงของเขาเอาไว้ในฉากไนท์คลับที่จอมปลอม และความล้มเหลวของบ็อกซ์ออฟฟิศในการเปิดตัวครั้งแรก ซึ่งภาพยนตร์เรื่องกลิ่นหอมแห่งความสำเร็จได้รับการยอมรับ หลังจากที่นักวิจารณ์และผู้ชมต่าง ๆ ได้รับชมภาพยนตร์ ฟิล์มนัวร์ ในปี 1950

2. Double Indemnity (1944) 

ผลงานภาพยนตร์ของบิลลี่ ไวล์เดอร์ ซึ่งจะเป็นภาพยนตร์ที่นำเสนอถึงความก้ำกึ่งในทางศีลธรรมตามสไตล์ของ ฟิล์มนัวร์ โดยหนังเรื่องนี้จะเป็นการเล่าเรื่องถึงตัวแทนขายประกันภัยที่สามารถใช้เสน่ห์ของตนเองได้เป็นอย่างดี ได้แก่ วอลเทอร์ เน็ฟฟ์ โดยชายผู้นี้ได้เกิดหลงรักสาวคนหนึ่ง แต่สาวคนนี้กลับมีสามีอยู่แล้วได้แก่ ฟิลลิส ดีทริชสัน แต่ วอลเทอร์ เน็ฟฟ์ ดันไปตกปากรับคำแต่สาวผู้นี้ช่วยหล่อนฆ่าสามีตนเอง ทั้งสองได้หลอกล่อสามีผู้เคราะห์ร้ายเซ็นประกัน Double indemnity ซึ่งเป็นข้อสัญญาที่จะทำให้ฝ่ายหญิงได้รับเงินประกันถึงสองเด้งเลยทีเดียว ก่อนที่ฝ่ายหญิงจะลงมือปลิดชีพและได้จัดฉากมาให้เหมือนกับว่าเกิดอุบัติเหตุ แต่แล้วความซวยก็เข้ามาเยือนเมื่อบริษัทประกันภัยเกิดความสงสัยขึ้นจึงได้เริ่มเสาะหาความจริงที่น่าสะพรึง

3. The Big Sleep (1946) 

สำหรับภาพยนตร์ ฟิล์มนัวร์ เรื่องนี้จะเป็นภาพยนตร์ที่เน้นในเรื่องของประเด็นรักร่วมเพศ การพนัน การคอร์รัปชั่นในวงการตำรวจ ภาพโป๊เปลือย อาชญากร นักต้มตุ๋น และคดีอาญา พร้อมทั้งการเปิดโปงเบื้องหลังที่ไม่ได้สวยงามอย่างตาเห็นเท่าไหร่นัก ซึ่งจะเป็นเรื่องราวของเหล่าไฮโซแห่งมหานครลอสแองเจลิส ถือได้ว่าเป็นหนังที่สร้างมาจากนิยายดังของ เรย์มอนด์ แชนด์เลอร์ และกำกับโดย ฮาเวิร์ด ฮอว์คส์ ดังนั้นเรื่องนี้จึงเป็นเรื่องที่ได้รับความนิยมเป็นอย่างมากในยุคนั้น ๆ

และ ฮัมฟรีย์ โบการ์ดได้กลับมารับบทนักสืบชื่อดังที่สามารถสร้างชื่อให้เขาได้อีกครั้ง และ ฟิลลิพ มาร์โลว์ เป็นผู้ที่ต้องพยายามเอาชีวิตรอดให้ได้จากนักสืบสวนคดีลึกลับ ซึ่งในเรื่องนี้นอกจากจะมาพร้อมกับเนื้อเรื่องที่น่าสนใจแล้ว ยังเป็นภาพยนตร์ ฟิล์มนัวร์ ที่เป็นอีกหนึ่งตัวอย่างที่ดีของการผสมผสานเทคนิคการถ่ายภาพแบบทึม ๆ ที่เข้ากับพล็อตเรื่อง และยังสามารถตีแผ่ชีวิตของมนุษย์อย่างเรา ๆ ออกมาได้เป็นอย่างดี

4. Memento (2000) 

ภาพยนตร์ ฟิล์มนัวร์ อเมริกัน เป็น หนังระทึกขวัญ บวกจิตวิทยา โดยเรื่องนี้ได้มีการเขียนบทและกำกับโดย คริสโตเฟอร์ โนแลน ซึ่งได้รับการดัดแปลงมาจากเรื่องสั้นของน้องชายของเขาที่ชื่อว่า โจนาธาน โนแลน เป็นภาพยนตร์ที่ได้รับการแสดงนำโดย กาย เพียร์ช รับบท ลีอนาร์ด เชลบรี ชายผู้ที่สูญเสียความสามารถในด้านความจำใหม่ ๆ ซึ่งในตอนจบของเรื่องจะมีเนื้อหาที่บอกว่าลีอนาร์ดฆ่าเท็ดดี้ ในข้อหาของการข่มขืนและฆาตกรรมภรรยาของเขา ซึ่งต้องบกเลยว่าภาพยนตร์เรื่องนี้มีความโดดเด่นเป็นอย่างมาก ทั้งในโครงเรื่อง และการเล่าเรื่องราวต่าง ๆ โดยเรื่องราวจะถูกเฉลยออกมาเป็น 2 ส่วนด้วยกัน ได้แก่ ส่วนของภาพขาวดำ จะเป็นการเล่าเรื่องราวตามลำดับเวลา และในส่วนของภาพสีจะเป็นการเล่าเรื่องราวย้อนหลัง ตั้งแต่เริ่มต้น

สำหรับภาพยนตร์ ฟิล์มนัวร์ จะเป็นภาพยนตร์ที่มีความน่าสนใจเป็นอย่างมาก เพราะโดยส่วนใหญ่แล้วจะเป็นการเล่าเรื่องราวที่ตั้งใจสะท้อนเนื้อหาด้านมืดของมนุษย์ ไม่ว่าจะเป็น ความโลภ การหักหลัง เล่ห์เหลี่ยมต่าง ๆ ความร้ายลึกภายในตัวมนุษย์ รวมทั้งการฆาตกรรมต่าง ๆ เป็นต้น ซึ่งรูปแบบที่กล่าวมาทั้งหมดนั้นจะเป็นเนื้อหาในด้านมืด ที่ตรงกับความหมายของคำว่านัวร์ ดังนั้นเนื้อหาเหล่านี้จะค่อนข้างสะท้อนออกมาในรูปแบบของการจัดแสงแบบ Low Key หรือการถ่ายทำในมุมมืดนั่นเอง ซึ่งจะไม่สามารถเปิดเผยในมุมสว่างได้

โทนภาพ ฟิล์มนัวร์ ส่วนใหญ่จะเน้นไปในเรื่องของการเล่นแสงและเงาเป็นหลัก ที่ต้องการให้ความรู้สึกถึงความคลุมเครือ ดังนั้นภาพยนตร์หลาย ๆ เรื่องหลาย ๆ แนว ไม่ว่าจะเป็น หนังฝรั่ง หนังลึกลับ หนังอาชญากรรม หนังภาคต่อ สารคดี ต่างๆ จึงฉายออกมาในรูปแบบของภาพขาวดำ หรือการจัดแสงให้ดูไม่สว่างจนเกินไป ซึ่งหนังไทยในสมัยก่อนจะมีการใช้ ฟิล์มนัวร์ ในการถ่ายทำค่อนข้างเยอะเช่นเดียวกัน แต่ส่วนใหญ่แล้วในปัจจุบันมักจะไม่นิยมใช้ฟิล์มนัวร์เท่าไหร่นัก เพราะฉะนั้นในส่วนนี้จึงเป็นอีกหนึ่งเสน่ห์ของหนังสมัยก่อนเลยก็ว่าได้